Προβληματισμός στην κυβέρνηση για το ενδεχόμενο ο Τούρκος πρόεδρος να εκφράσει ακραίες θέσεις υπέρ της Χαμάς και κατά του Ισραήλ. Στο επίκεντρο των δυο πλευρών τα ΜΟΕ για περαιτέρω βελτίωση των σχέσεων.
Του Νίκου Μελέτη
Ο κίνδυνος να επιχειρήσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να εκμεταλλευτεί την παρουσία του στην Αθήνα και να χρησιμοποιήσει το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) ως βήμα για ένα ακόμη κήρυγμα υπέρ της Χαμάς και εναντίον του Ισραήλ προκαλεί ανησυχία στην Αθήνα, εν όψει των προετοιμασιών της Συνάντησης Κορυφής Μητσοτάκη – Ερντογάν στις 7 Δεκεμβρίου. Κανείς στην Αθήνα δεν θα ήθελε αυτή η συνάντηση και το ιδιαίτερα σημαντικό και για συμβολικού λόγου, ΑΣΣ να σφραγιστεί από τον επιθετικό ακτιβισμό του Τούρκου προέδρου εναντίον του Ισραήλ, την ώρα μάλιστα που Αθήνα και Αγκυρα έχουν δείξει τη διάθεση να κρατηθούν χαμηλά οι τόνοι και να μην υπάρξουν εντάσεις που θα διαταρόξουν το κλίμα.
Ο κ. Ερντογάν έχει εξαγγείλει διεθνή εκστρατεία εναντίον του Ισραήλ, κάνοντας μάλιστα ειδική αναφορά στίς χώρες που απείχαν από την ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ -μεταξύ αυτών και η Ελλάδα- ώστε να τις πείσει, όπως είπε, να αλλάξουν στάση, ενώ με το γνωοτό ύφος του προειδοποίησε ότι όσες χώρες δεν καταδικάζουν το Ισραήλ είναι συνένοχες στη «σφαγή» της Γάζας. Η Αθήνα δεν επιθυμεί να μετατραπεί το ΑΣΣ σε βήμα αυτού του αντισραηλινού μένους του κ. Ερντογάν και της προσπάθειάς του να εμφανιστεί ως ο τιμητής των δικαιωμάτων των απανταχού κατατρεγμένων και ως ηγέτης του μουσουλμανικού κόσμου. Ωστόσο, ο ίδιος δύσκολα θα μπορέσει να συγκρατηθεί καθώς από το ξέσπασμα του πολέμου θα είναι η δεύτερη επίσκεψή του σε ευρωπαϊκή χώρα μετά τη Γερμανία…
Πλήρης αντίθεση
Η ελληνική θέση στον πόλεμο της Γάζας είναι διαμετρικά αντίθετη από εκείνη της Αγκυρας, παρά το γεγονός ότι τις τελευταίες δύο εβδομάδες έχει υπάρξει άμβλυνση της θέσης, με την Αθήνα να δηλώνει ότι το Ισραήλ έχει υπερβεί την αναλογικότητα στην απάντησή του στην επίθεση που δέχτηκε από τη Χαμάς.
Μια δημόσια αντιπαράθεση των δύο ηγετών -και- για τη Γάζα θα θολώσει το θετικό μήνυμα που θα ήθελαν να εκπέμψουν από το ΑΣΣ για τα Ελληνοτουρκικά. Και αυτό διότι η συνολική τοποθέτηση του κ. Ερντογάν για το Παλαιστινιακό δεν αφορά μόνο το ανθρωπιστικό ενδιαφέρον του για τους Παλαιστινίους της Γάζας, αλλά αποτυπώνει το δόγμα του για μετατροπή της Τουρκίας σε ηγεμονική περιφερειακή δύναμη, ένα σχέδιο στο οποίο ένα από τα μεγάλα εμπόδια είναι η Ελλάδα αλλά και η Κύπρος.
Μέχρι στιγμής πάντως σε αυστηρά διμερές επίπεδο οι δύο κυβερνήσεις έχουν καταβάλει προσπάθειες ώστε να μη διαταραχθεί το κλίμα και το ΑΣΣ να δώσει ώθηση σε αυτή τη διαδικασία επαναπροσέγγισή. Και όταν η κυβέρνηση μιλά για θετικά βήματα αναφέρεται καταρχήν στον μηδενισμό για σχεδόν δέκα μήνες της παράνομης δραστηριότηταδ στο Αιγαίο, στον περιορισμό της εχθρικής ρητορικής και τη συγκράτηση των μεταναστευτικών ροών τον τελευταίο μήνα.
Η επιλογή από την πρώτη στιγμή ήταν να ξεκινήσει η παράλληλη διαδικασία στο τριπλό πλαίσιο «θετική ατζέντα – πολιτικός διάλογος – ΜΟΕ», χωρίς να θιγούν ζητήματα στα οποία υπάρχει μεγάλη απόσταση και τα οποία θα μπορούσαν να τορπιλίσουν τη διαδικασία. Και αφού οι δύο ηγέτες βρεθούν στην Αθήνα, να δώσουν οι ίδιοι το σύνθημα για να υπάρξουν περαιτέρω βήματα κυρίως σε ό,τι αφορά τον πολιτικό διάλογο, ο οποίος έχει ενσωματώσει και τις διερευνητικές επαφές για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
Πάντως μετά την Εκθεση της Κομισιόν για την Τουρκία αλλά και το αρνητικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί στην Ευρώπη λόγω της στάσης της στο θέμα της Γάζας φαίνεται να αποδυναμώνεται για την Αθήνα το χαρτί ευρωπαϊκών ανταλλαγμάτων προς την Τουρκία, καθώς με αυτές τις συνθήκες ούτε η απελευθέρωση θεωρήσεων προς τους Τούρκους πολίτες, ούτε η έναρξη συζητήσεων για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ενωσης μπορούν να προχωρήσουν.
Τα ΜΟΕ ήταν πάντοτε μια εξαιρετικά δύσκολη συζήτηση μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, καθώς η Αγκυρα χρησιμοποιούσε τη συζήτηση αυτή για να βάλει από το παράθυρο τις αμφισβητήσεις των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Οι δύο ανητιροσωπείες με επικεφαλής τον πρέσβη Θεοχάρη Λαλάκο και τον υφυπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας πρέσβη Μπουράκ Ακσαπάρ, στη συνάντησή τους στην Αγκυρα την περασμένη Δευτέρα, κινήθηκαν στο εύκολο μονοπάτι ώστε να καταρτιστεί ένας κατάλογος με ήπια και μη αμιγώς στραητιωτικά ΜΟΕ από τη λίστα των 29 ΜΟΕ που έχει καταρτιστεί από το 2011. Τα ΜΟΕ αυτά αφορούν τη διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων και αγώνων των ομάδων των Σωμάτων των Ενόπλων Δυνάμεων σε ομαδικά ή ατομικά αθλήματα, ανταλλαγή επισκέψεων αξιωματικών των Γενικών Επιτελείων, αλλά και των διοικητών παραμεθορίων περιοχών και εγκατάσταση απευθείας τηλεφωνικής γραμμής μεταξύ των αεροπορικών στρατηγείων Λάρισας – Εσκί Σεχίρ. Τη λίστα συμπεριλαμβάνονται και άλλα μέτρα για παρακολούθηση ασκήσεων, διεξαγωγή κοινών δραστηριοτήτωνκαι εμιναρίων για την προστασία του περιβάλλοντος και τις φυσικές καταστροφές, διασύνδεση δύο στρατιωτικών νοσοκομείων κ.α. Σε στρατιωτικά επίπεδο υπάρχει ένα επαρκές πλαίσιο με το Μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ (Βουλιαγμένη, 188) και τις «Κατευθυντήριες γραμμές για αποφυγή εντάσεων ή επεισοδίων σε διεθνή ύδατα και διεθνή εναέριο χώρο» (Κωνσταντινούπολη, 1988). Το πρόβλημα όμως είναι ότι πολλά από τα μέτρα αυτά δεν εφαρμόζονται με υπαιτιότητα της Τουρκίας.
Εκσυγχρονισμός και επικαιροποίηση των ΜΟΕ αυτών πιθανόν θα μπορούσε να συζητηθεί, με την προϋπόθεση όμως ότι δεν θα επιχειρηθεί η εισαγωγή από την Τουρκία θεμάτων που αφορούν την ουσία των διεκδικήσεών της. Για σειρά ετών στο παρελθόν η Τουρκία και κάποιοι μεσολαβητές, όπως το 1997 ο τότε γ.γ. του ΝΑΤΟ Χαβιέ Σολάνα, είχαν ζητήσει την αποδοχή της χρήσης του συστήματος IFF για την ηλεκτρονική αναγνώριση των τουρκικών αεροσκαφών ως φίλιων και έτσι να αποτρέπονται οι αναγνωρίσεις και αναχαιτίσεις, κάτι που θα οδηγούσε στη νομιμοποίηση της παράνομης εισόδου των τουρκικών μαχητικών στον ελληνικό εναέριο χώρο και το FIR Αθηνών. Επίσης, η πρόταση για πτήσεις αφοπλισμένων μαχητικών στο Αιγαίο είχε απορριφθεί καθώς θα δημιουργούσε αρνητικές συνθήκες για το αξιόμαχο Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Πηγή: Εφημερίδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ-«Ελληνοτουρικά»
