Με αφορμή την πρόσφατη καταστροφή στο τέμενος Βαγιαζήτ, στο Διδυμότειχο. Βασικός στόχος τής προστασίας των μνημείων είναι η διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και η παράδοσή τους στις μελλοντικές γενιές. νια να διαφυλαχθεί η πολιτιστική ταυτότητα και η συνέχεια των εθνών διαμέσου των αιώνων.
Στις ημέρες μας -τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο- εκδηλώνεται έντονο το ενδιαφέρον για αποκατάσταση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς σε πολλές χώρες τού κόσμου. Αυτό το παγκόσμιο ενδιαφέρον οφείλεται σε διάφορους λόγους, μεταξύ των οποίων σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η διαπίστωση ότι αρκετά μνημεία ή διατηρητέα κτίρια και σύνολα καταστρέφονται είτε από φυσικές καταστροφές και περιβαλλοντικούς κινδύνους είτε από αδιαφορία και αμέλεια είτε, τέλος, από μιαν άναρχη, στρεβλή ανάπτυξη που πολλές φορές θέτει σε προτεραιότητα οικονομικούς παράγοντες.
Βασικός στόχος τής προστασίας των μνημείων είναι η διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και η παράδοσή τους στις μελλοντικές γενιές, για να διαφυλαχθεί η πολιτιστική ταυτότητα και η συνέχεια των εθνών διαμέσου των αιώνων. Η ιστορική μνήμη ενός λαού βασίζεται συνήθως στα τεχνικά, πολιτικά και πολιτιστικά επιτεύγματα του παρελθόντος. Πρόσφατα έχουμε δει την εγκληματική καταστροφή μνημείων από τους φανατικούς ισλαμιστές τού ISIS, με στόχο να εξαφανίσουν τα σύμβολα και την πολιτιστική ταυτότητα των «εχθρών» τους. Από την άλλη μεριά, βέβαια, στον δεύτερο παγκόσμιο πολέμιο οι Αμερικανοί εξαίρεσαν από τους βομβαρδισμούς τα μνημεία στη Νάρα και το Κιότο της Ιαπωνίας.
Ο γνωστός στους ειδικούς «Χάρτης της Βενετίας» (1964) ορίζει ως ιστορικό «μνημείο» όχι μόνο την αρχιτεκτονική δημιουργία, αλλά και ένα αστικό σύνολο ή μια υπαίθρια τοποθεσία. Επίσης, ταπεινά έργα που απέκτησαν στο διάβα τού χρόνου ιδιαίτερη πολιτιστική αξία.
Ος τέσσερα κύρια χαρακτηριστικά ενός μνημείου θεωρούνται η γνησιότητα ή η πρωτοτυπία, ο χρόνος (ιστορικότητα), η ποιότητα και ο συμβολισμός.
ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ
Η φωτιά υπήρξε και εξακολουθεί να αποτελεί μια σοβαρή απειλή για τα μνημεία (τόσο για τα κτίρια και τα πολιτιστικά περιεχόμενά τους όσο και για τα οικιστικά σύνολα και τις τοποθεσίες). Από πλευράς πυροπροστασίας χρειάζεται μια κατηγοριοποίηση σε ένα σύστημα αξιολόγησης, για να προσδιοριστεί ο βαθμός διακινδύνευσης και η ανάγκη ενός πυροπροστατευτικού σχεδιασμού που μπορεί ίσως, ως έναν βαθμό, να χρησιμοποιήσει σύγχρονες μεθόδους και κανονισμούς, τις περισσότερες φορές ωστόσο είναι απαραίτητες εναλλακτικές και μελετημένες από ειδικούς προτάσεις, που θα λάβουν υπ’ όψιν τους όλους τους παράγοντες που υπεισέρχονται και αλληλεπιδρούν σε αυτό το ιδιαίτερο πρόβλημα (αυθεντικότητα μνημείου, χρήση, κόστος κ.ά.). Σε ό,τι αφορά τον σχεδίασμά, τελευταία ακολουθούμε διεθνώς επιστημονικές προσεγγίσεις που περιλαμβάνονται στο αποκαλούμενο «fire safety engineering» (πυρομηχανική), στο πλαίσιο μιας μεθοδολογίας που χρησιμοποιεί σύγχρονα εργαλεία της επιστήμης (όπως η ανάλυση και εκτίμηση κινδύνου κτλ.).
Από άποψη πυροπροστασίας, τα ιστορικά μνημεία μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με τη χρήση τους, τον τύπο κατασκευής (κτιρίου), τον βαθμό διακινδύνευσης (risk), τα πολιτιστικά περιεχόμενα και την πολιτιστική αξία. Στη διαδικασία εκτίμησης κινδύνου ακολουθούνται τα εξής βήματα: [οι] εντοπισμός κινδύνων, [02] εκτίμηση είδους κινδύνου, [03] αξιολόγηση κινδύνου και [04] μείωση κινδύνου.
Παρότι ο αριθμός ιστορικών κτιρίων αποτελεί μια μικρή αναλογία στον συνολικό πληθυσμό των κτιρίων, υπάρχει ένα μεγάλο φάσμα που περιλαμβάνει κάστρα και πύργους, ανάκτορα, ναούς και γενικότερα θρησκευτικούς χώρους, αρχαία και προϊστορικά μνημεία, καθώς και μουσεία, βιβλιοθήκες, παραδοσιακό κτίρια, ιστορικά κέντρα, οικισμούς κοκ. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν πολιτιστικό περιεχόμενα είτε σε σύγχρονα είτε σε ιστορικά κτίρια, όπως εικόνες, τοιχογραφίες, χειρόγραφα, ζωγραφικοί πίνακες, γλυπτά κοκ.
