Η Τουρκία έχει συγκεκριμένες επιδιώξεις στις οποίες θα επιμείνει. Θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο είναι πιθανότερο να γίνει λόγω ατυχήματος. Αντιθέτως, στην κυπριακή ΑΟΖ το στρατηγικό στοίχημα για την Αγκυρα είναι μεγάλο, ενόψει πιθανής εύρεσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Η «ρητορική νευρικότητα» που εκδηλώνει η Τουρκία έναντι των ΗΠΑ φανερώνει στρατιωτικό αδιέξοδο στα ανατολικά της. Η συμμαχία με τον ιστορικό της αντίπαλο, τη Ρωσία, είναι άσκησή που δεν μπορεί να διατηρηθεί επ’ άπειρον. Εν τω μεταξύ, η Μόσχα κάνει τη δουλειά της σπέρνοντας ζιζάνια μεταξύ των δύο χωρών με τους μεγαλύτερους στρατούς στο ΝΑΤΟ. Το Κουρδικό είναι το κομβικό ζήτημα για την εξέλιξη των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Επ’ αυτού, το τοπίο θα ξεκαθαρίσει το επόμενο διάστημα, όταν θα γίνουν αντιληπτοί οι σχεδιασμοί του Αμερικανού νέου υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο. Η συζήτηση με τον αναπληρωτή καθηγητή Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αγγελο Συρίγο, έχει πάντα εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Μετά και την πρόσφατη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας, όπου ανακοινώθηκε ότι έχει «συμφέροντα και δικαιώματα» στην κυπριακή ΑΟΖ και στο Αιγαίο, δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας ακόμα και σε όσους είχαν αμφιβολίες…
Δεν νομίζω ότι είχαν ποτέ την πρόθεση να μας αφήσουν στις αμφιβολίες μας. Εδώ και καιρό οι Τούρκοι κινούνται στο ίδιο πλαίσιο. Το θέμα είναι να καταλάβουμε και εμείς πώς λειτουργούν και πώς σκέπτονται και να σχεδιάσουμε αναλόγως. Επί παραδείγματι, εκπλήσσομαι όταν ακούω ελληνικά ΜΜΕ να περιμένουν μέρα παρά μέρα την απελευθέρωση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, ενώ είναι προφανές ότι οι Τούρκοι θα τους κρατήσουν αρκετό καιρό ακόμη.
Η πρώτη εκτίμηση που έγινε και από πολιτικούς και από ΜΜΕ όταν συνέλαβαν τους δύο στρατιωτικούς, ότι θα τους αφήσουν σύντομα, προφανώς οφείλεται στο ότι ακόμα δεν είχε γίνει η σωστή ανάγνωση του τι επιδιώκει η Τουρκία. Η έκπληξη της πρώτης ή της δεύτερης ημέρας ως προς την τροπή που πήρε η κατάσταση είναι κατανοητή. Οποιος και να ήταν στην εξουσία θα σκεφτόταν αρχικώς ότι υπάρχει ένα δεδομένο, άτυπο μεν, αλλά σε πλήρη εφαρμογή μέχρι τώρα. Σύμφωνα με αυτό, όταν στη συγκεκριμένη περιοχή του δάσους των Καστανιών συμβαίνουν παρόμοια περιστατικά, οι συλληφθέντες επιστρέφονται ύστερα από λίγες ώρες, έπειτα από συνεννόηση σε επίπεδο διοικητών των τοπικών μονάδων. Εκείνο που δεν είναι κατανοητό είναι να περιμένουμε ακόμη ότι οι δύο στρατιωτικοί θα γυρίσουν σύντομα. Φοβούμαι, δε, ότι όσο καιρό το θέμα διατηρείται στη δημοσιότητα, τόσο απομακρύνεται η πιθανότητα άμεσης επιστροφής τους.
Είναι μια επιχείρηση ψυχολογικού πολέμου στην ουσία…
Ακριβώς. Εντάσσεται στο πλαίσιο διεξαγωγής ψυχολογικού πολέμου. Είναι αυτό που λέμε στον Στρατό «ψυχολογικές επιχειρήσεις». Οι Τούρκοι γνωρίζουν τον μεγάλο ψυχολογικό αντίκτυπο που έχει η υπόθεση στην ελληνική κοινή γνώμη και θα το τραβήξουν… θα δούμε αρκετά επεισόδια ακόμα.
Η Τουρκία προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα στο Αιγαίο και στην κυπριακή ΑΟΖ με κινήσεις οι οποίες, μέχρι στιγμής, δεν έχουν οδηγήσει σε κάποιο μείζον ή θερμό επεισόδιο. Υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να προκαλέσει κάτι τέτοιο, προκειμένου να επιτύχει τις επιδιώξεις της;
Για να μπορέσουμε να εικάσουμε τι ακριβώς κάνει ο Ερντογάν, πρέπει να δούμε πώς φέρεται όλα αυτά τα χρόνια στο εσωτερικό της Τουρκίας. Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος λέει μεν πολλά πράγματα, έχει έντονη ρητορική, αλλά στις κινήσεις του είναι πολύ προσεκτικός. Επιπλέον, όταν θεωρήσει ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να επιτεθεί σε κάποιον στόχο, το κάνει με τρόπο απόλυτο και πλήρη. Δεν αφήνει περιθώριο αντιδράσεως στον αντίπαλο. Οι κινήσεις του είναι εξαιρετικά στοχευμένες, προσεκτικές και προς τους τρίτους εμφανίζονται αρκετά «νομιμοποιημένες». Παρατηρήστε τι έχει κάνει έως τώρα. Το περιστατικό στα Ιμια, με τον εμβολισμό του ελληνικού σκάφους, έγινε σε μια περιοχή στην οποία από το 1996 μέχρι σήμερα υπάρχει ένα «ιδιάζον» καθεστώς, και μάλιστα υπό τις «ευλογίες» των ΗΠΑ. Αντιστοίχως, το περιστατικό που έγινε στις Καστανιές συνέβη σε μια περιοχή όπου υπάρχει πυκνό δάσος και είναι πιθανόν οι δύο Ελληνες στρατιωτικοί να πέρασαν κατά λάθος στην τουρκική πλευρά.
Στην Κύπρο;
Δεν είναι τα πράγματα ίδια στο Αιγαίο με την κατάσταση στην Κύπρο. Στο Αιγαίο η ένταση, οι συνεχείς και πολλαπλές παραβιάσεις του εναέριου χώρου και τα ναυτικά επεισόδια συντηρούν υψηλά τον κίνδυνο ενός «κατά λάθος» επεισοδίου. Στην Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία έχει σοβαρό στρατηγικό πρόβλημα. Οι εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ, η πιθανή ανεύρεση κοιτασμάτων φυσικού αερίου, απειλούν να αλλάξουν τις ισορροπίες όπως διαμορφώθηκαν υπέρ της Τουρκίας μετά το 1974. Κάτι τέτοιο αλλάζει και τους όρους λύσεως του Κυπριακού. Επιπλέον, ανατρέπονται οι ενεργειακοί σχεδιασμοί των τελευταίων 15 ετών της Τουρκίας, που επιθυμεί να γίνει ο μοναδικός διαμετακομιστικός ενεργειακός άξονας από την Ανατολή προς την Ευρώπη.
Αρα, εκτιμάτε ότι στο Αιγαίο η Τουρκία δεν έχει, μέχρι στιγμής, πρόθεση να επιδιώξει θερμό επεισόδιο, εκτός αν γίνει ατύχημα, θα επιχειρεί να επιβάλλει καταστάσεις, χωρίς να φτάσει μέχρι εκεί. Ακριβώς. Στην κυπριακή ΑΟΖ υπάρχουν άλλα δεδομένα. Είναι ορισμένα θαλάσσια οικόπεδα τα οποία έχει δώσει η κυπριακή κυβέρνηση σε ξένες εταιρείες για έρευνα και αξιοποίηση. Κάποια άλλα τα διεκδικεί η Τουρκία, είτε για λογαριασμό των Τουρκοκυπρίων είτε απευθείας χωρίς να έχουν εκχωρηθεί σε ξένες εταιρείες…
Οπότε μπορεί να επιχειρήσει επεισόδιο;
Θεωρώ πιθανό η Τουρκία να προσπαθήσει να κάνει κάποιο επεισόδιο σε τεμάχια στα οποία δεν υπάρχουν συμφέροντα ξένων δυνάμεων και κατά προτίμηση σε κάποιο από αυτά που ισχυρίζεται ότι υπάρχουν συμφέροντα Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι είναι πιο «συμπαθείς» στη διεθνή κοινή γνώμη σε σχέση με την Τουρκία.
Θα στείλει γεωτρύπανο, όπως έχει προαναγγείλει;
Από το 2013 και μετά η Τουρκία διεξάγει σεισμογραφικές έρευνες στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Πιθανόν να έχει στοιχεία τα οποία εμείς δεν γνωρίζουμε ως προς την πιθανότητα ύπαρξης κοιτασμάτων. Μπορεί να στείλει το πλωτό γεωτρύπανο «DeepSea Metro 2» να κάνει γεωτρήσεις σε κάποιο τμήμα της κυπριακής ΑΟΖ. θεωρώ ότι οι γεωτρήσεις θα γίνουν σε περιοχή στην οποία υπάρχει η προοπτική ανεύρεσης κοιτασμάτων. Δεν θα πάνε να τρμπήσουν στην τύχη…
Ούτως ή άλλως έχουν δει το φως της δημοσιότητας τα στοιχεία της νορβηγικής PCS…
Εχουν και οι Τούρκοι δικά τους από την ΤΡΑΟ, την κρατική τουρκική εταιρεία πετρελαίου.
Εκεί πώς το αντιμετωπίζουμε, αν στείλει γεωτρύπανο;
Είναι εξαιρετικά σοβαρό θέμα, διότι οι γεωτρήσεις, εν αντιθέσει με τις σεισμογραφικές έρευνες, δεν είναι αναστρέψιμη εξέλιξη. Το πώς θα μπορέσει η Κυπριακή Δημοκρατία να αντιδράσει δεν μπορώ να το ξέρω και θα ήταν παρακινδυνευμένο να το πω δημοσίως…
Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις πώς μπορεί να εξελιχθούν; Μας αφορά η μία ή η άλλη εκδοχή; Εννοώ της οριστικής ρήξης με τον Ερντογάν ή της επανάκαμψης της Τουρκίας στην ατλαντική «κανονικότητα». Είναι διαφορετική η θέση της Ελλάδας στην περιοχή στη μία και στην άλλη περίπτωση.
Ολα θα εξαρτηθούν τις επόμενες εβδομάδες από τις εξελίξεις αναφορικά με τους Κούρδους της περιοχής. Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να προεξοφλήσουμε πού θα καταλήξει η όλη κατάσταση. Περιμένουν όλοι την έλευση του Αμερικανού νέου υπουργού Εξωτερικών για να σχηματίσουν πιο καθαρή εικόνα Η Τουρκία αξιοποιεί τη στρατιωτική επιτυχία της στο Αφρίν για να περάσει ένα μήνυμα ότι θα κάνει το ίδιο στην υπόλοιπη περιοχή. Είναι καλή σε αυτό το παιχνίδι, στο πώς να μεγεθύνει μια στρατιωτική επιτυχία της, αλλά δύσκολα θα κινηθεί αυτόνομα προς άλλες περιοχές. Στο Αφρίν πέτυχε διότι είχε πλήρη αεροπορική κυριαρχία, λόγω της «άδειας» που της έδωσαν οι Ρώσοι. Της επέτρεψαν να κινείται στην περιοχή, στον αέρα και στο έδαφος.
Πηγή εφημερίδα “Strategies & politics”
