230
Επί Ερντογάν, η Τουρκία είχε ακολουθήσει μια πολιτική συνεχούς και συστηματικής καταγραφής των πάγιων αιτιάσεών της κατά της χώρας μας. Ακολουθώντας μια τακτική χαμηλής έντασης, χωρίς όμως να υπερβαίνει τα όρια. Ακόμη και την περίοδο που, λόγω κρίσης, η Ελλάδα βρίσκεται σε θέση σχετικής αδυναμίας. Η σύλληψη και η κράτηση των δύο ελλήνων στρατιωτικών, αλλά και η γενικότερη στάση της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, σηματοδοτούν αλλαγή στρατηγικής και επικίνδυνη κλιμάκωση.
Η εξωτερική συμπεριφορά της Τουρκίας είναι συνυφασμένη με τις εσωτερικές εξελίξεις. Το καθεστώς Ερντογάν διακρίνεται σε τρεις περιόδους. Την ευρωπαϊκή, την ισλαμική και την αυταρχική. Σε κάθε περίοδο ο Ερντογάν νομιμοποίησε την εξουσία του σε διαφορετικό νομιμοποιητικό καμβά.
Η αρχική προσχώρηση στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας ήταν ένας τακτικός ελιγμός. Εδωσε όμως στον Ερντογάν την απαραίτητη νομιμοποίηση για να αποδυναμώσει το κεμαλικό στρατοκρατικό κατεστημένο μέσα από τη διεύρυνση των ελευθεριών. Οταν εδραίωσε την πολιτική του ηγεμονία, ο Ερντογάν εκτροχίασε την ευρωπαϊκή προοπτική. Αποκάλυψε την ισλαμική του ατζέντα και προχώρησε σε οριστική ρήξη με το κεμαλικό κατεστημένο. Στη διαδρομή εξαφάνισε πολιτικά όποιον απείλησε την παντοδυναμία του. Από τον Γκιουλ μέχρι τον Νταβούτογλου. Συμμάχησε με όλους με την ίδια ευκολία που συγκρούστηκε στη συνέχεια μαζί τους, αφού προηγουμένως απορρόφησε τη δύναμή τους.
Για να νομιμοποιήσει την εξουσία του στην ισλαμική εκλογική του πελατεία, υιοθέτησε ακραία αντισημιτική και αντιδυτική ρητορική. Η ισλαμική φάση του Ερντογάν έφτασε σε αδιέξοδο όταν συγκρούστηκε με τους στρατηγικούς του εταίρους, τους γκιουλενιστές, διαφωνώντας στη νομή της εξουσίας.
Αφού χρέωσε το αποτυχημένο πραξικόπημα στον Γκιουλέν και στις ΗΠΑ, άδραξε την ευκαιρία να προχωρήσει σε συνταγματική αλλαγή εδραιώνοντας την ενός ανδρός αρχή. Η στρατηγική πολιτικής νομιμοποίησης του καθεστώτος του άλλαξε. Εχοντας συγκρουστεί με κεμαλιστές και γκιουλενιστές, απευθύνεται στα φτωχά στρώματα της ενδοχώρας με το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, με εμπρηστικό και λαϊκιστικό λόγο. Και προσπαθεί να προσελκύσει εθνικιστές και ακροδεξιούς με ένα εθνικιστικό παραλήρημα.
Υστερα από μια ελικοειδή πορεία ελιγμών και συγκρούσεων, ο Ερντογάν έχει, πλέον, διχάσει την Τουρκία. Ταυτόχρονα, υφίσταται την πίεση του προσφυγικού – μεταναστευτικού ρεύματος και την απειλή δημιουργίας ενός κουρδικού μορφώματος. Ο Ερντογάν χειρίζεται το Προσφυγικό – Μεταναστευτικό ως μοχλό άσκησης πίεσης. Μαζί οξύνει τις αναθεωρητικές αιτιάσεις κατά της Ελλάδας, που για πολύ καιρό είχε βάλει στα κάτω ράφια της πολιτικής του. Συσπειρώνει το εσωτερικό του και στέλνει σαφές μήνυμα στη Δύση. Αρνητικές εξελίξεις στην περιοχή για την Τουρκία θα έχουν σοβαρά αντίποινα.
Σε μια εποχή εθνικής αδυναμίας και ευρωατλαντικών ανακατατάξεων, η απειλή για την Ελλάδα είναι άμεση και υπαρκτή. Και απαιτείται εθνική στρατηγική και ομοψυχία για τη διαχείριση της κρίσης.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, πρώην υπουργός
Πηγή: Εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ”
