Σύμφωνα με τον ορισμό που έδωσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, fake news είναι «αποδεδειγμένα ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες, που δημιουργούνται, παρουσιάζονται και διαδίδονται για οικονομικό όφελος ή για τη σκόπιμη παραπλάνηση του κοινού, και που ενδέχεται να βλάψουν το κοινό συμφέρον».
Από πού προέρχονται κατά κύριο λόγο οι ψευδείς ειδήσεις; Σε πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης θεωρούνται η πλέον αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης (ο Τύπος με την παραδοσιακή μορφή της εφημερίδας σε ποσοστό 63%), ενώ οι διαδικτυακές πηγές ειδήσεων και οι ιστότοποι η λιγότερο αξιόπιστη, με ποσοστά εμπιστοσύνης 26% και 27% αντίστοιχα.
Κι εδώ προκύπτει το διεθνές παράδοξο: ενώ οι πολίτες αναγνωρίζουν ότι είναι κατά πολύ πιθανότερο να συναντήσουν ψευδείς ειδήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στίς ενημερωτικές ιστοσελίδες, εντούτοις οι εφημερίδες ολοένα και χάνουν αναγνώστες σε βαθμό που αντιμετωπίζουν πλέον -διεθνώς- πρόβλημα επιβίωσης.
Γιατί, όμως, τα fake news εντοπίζονται περισσότερο στο Διαδίκτυο; Γιατί εκεί η διασταύρωση μιας είδησης δεν είναι προτεραιότητα, αφού καθένας μπορεί να μεταδώσει ό,τι να ’ναι, ενώ οι δημοσιογράφοι, όπου υπάρχουν, υποκύπτουν -όχι βέβαια από μόνοι τους- στην απαίτηση για ταχύτητα ανάρτησης σε βάρος του ελέγχου της, ενώ, όπως και πάλι διαπίστωσε η ΕΕ, εκεί συγκεντρώνεται πλέον η μεγάλη πίτα της «αφανούς» διαφήμισης. Γι’ αυτό η Επιτροπή συνέταξε τον Σεπτέμβριο κώδικα δεοντολογίας για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης στο Διαδίκτυο, ζητώντας απόσυρση των διαφημιστικών εσόδων από Μέσα και πλατφόρμες που διαδίδουν ψεύτικες ειδήσεις.
Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών αναφέρει ότι οι εταιρείες τεχνολογίας, στο πλαίσιο του νέου κώδικα, συμφώνησαν ότι η πηγή των διαφημίσεων πρέπει να είναι σαφώς επισημασμένη, ενώ θα διευρύνουν και τη δυνατότητα των χρηστών να υποβάλλουν καταγγελίες. Οι πλατφόρμες
καλούνται να εξασφαλίζουν διαφάνεια σχετικά με το χρηματοδοτούμενο με χορηγία περιεχόμενο, ιδίως την πολιτική διαφήμιση, καθώς και να περιορίζουν τις επιλογές στόχευσης για την πολιτική διαφήμιση, να μειώνουν τα έσοδα των διακινητών παραπληροφόρησης και να καταστήσουν ευκολότερη την πρόσβαση των χρηστών σε ειδησεογραφικές πηγές που αντιπροσωπεύουν εναλλακτικές απόψείς.
Όλα αυτά βέβαια προς το παρόν είναι ευχολόγια. Ωσπου να γενικευτούν, ο πιο σίγουρος τρόπος να μην παρασύρεται κανείς από τα fake news παραμένει ο παραδοσιακός «εμβολιασμός». Διαβάζουμε περισσότερες πηγές, προτιμούμε τις έντυπες ή, τουλάχιστον, τις ιστοσελίδες εντύπων και σοβαρών ΜΜΕ και δεν πιστεύουμε μια είδηση με βαρύνουσα σημασία χωρίς να τη διασταυρώσουμε οι ίδιοι. Με την εξάσκηση αναπτύσσουμε αντισώματα τα οποία εντοπίζουν πιο εύκολα τις ψεύτικες ειδήσεις.
Πηγή εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”
