Την ώρα που δίνονται μάχες χαραγμάτων σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο με επίκεντρο την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως συστήματος ανάδειξης εκπροσώπων για την τοπική αυτοδιοίκηση, η κυβέρνηση κλειδώνει εκλογικές ημερομηνίες. Με βάση το υπό προώθηση σχέδιο νόμου για τις θεσμικές αλλαγές στην αυτοδιοίκηση («Κλεισθένης I»), οι εκλογές στους δήμους και στις περιφέρειες θα γίνουν στις 13.10.2019 και θα αποδεσμευτούν από τις ευρωεκλογές, οι οποίες ήδη αποφασίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο ότι θα διεξαχθούν στις 23-26 Μαΐου 2019. Ετσι, το ραντεβού για τις βουλευτικές εκλογές μένει σαν μπαλαντέρ στο παιχνίδι εξουσίας, με ανοιχτό ημερολόγιο.
Στο όνομα της συναίνεσης
Τις αντιδράσεις αιρετών, δημάρχων και περιφερειαρχών ενισχύουν τα επιτελεία των κομμάτων της αντιπολίτευσης, κυρίως της ΝΔ και της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, που προβάλλουν τον κίνδυνο της ακυβερνησίας και μιλούν για χειραγώγηση με εκλογικούς σχεδιασμούς. Οι αλλαγές πάντως διαμορφώνουν νέους πολιτικούς συσχετισμούς, ενισχύουν τις συνεργασίες πολιτικων σχημάτων (και των μικρών) και εκμαιεύουν συναινέσεις ενόψει των οικονομικών επίδικων της νέας (μετα)μνημονιακής εποχής.
Πάντως, πριν από την κατάθεση στη Βουλή του σχεδίου νόμου για την αναθεώρηση του «Καλλικράτη», στο οποίο περιλαμβάνεται η απλή αναλογική, θα υπάρξει διαβούλευση και θα δοθεί χρόνος στους φορείς να κάνουν παρατηρήσεις, δηλώνει στο Documento ο υπουργός Εσωτερικών Πόνος Σκουρλέτης αναφορικά με το προωθούμενο σχέδιο «Κλεισθένης 1», το οποίο αναδιαρθρώνει τον τρόπο διοίκησης στους δήμους και στις περιφέρειες. Παράλληλα, ο υπουργός Εσωτερικών κρίνει ότι η απλή αναλογική θα επιδράσει «καταλυτικά και αναζωογονητικά» στην τοπική αυτοδιοίκηση, επιμένοντας στην ανάγκη για ανάπτυξη κουλτούρας συνεργασιών και συνένωσης δυνάμεων στο πλαίσιο της οικονομικής ανάταξης της χώρας.
Τι αλλάζει
Εχει ενδιαφέρον ότι με βάση τη μέχρι στιγμής επεξεργασία το νέο θεσμικό πλαίσιο για την αυτοδιοίκηση θα έχει μεταξύ άλλων τις εξής προβλέψεις:
• Η αυτοδιοικητική περίοδος θα είναι τετραετής (σήμερα ισχύει η πενταετής θητεία δημάρχων και περιφερειαρχών) και ως ημέρα διεξαγωγής των τοπικών εκλογών ορίζεται η δεύτερη Κυριακή του Οκτωβρίου.
• Καθιερώνεται παγίως σύστημα απλής αναλογικής. Οι έδρες του συμβουλίου θα κατανέμονται
αναλογικά μεταξύ όλων των συνδυασμών με βάση τον αριθμό των ψήφων. Μόνο αν κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50%+1 των ψήφων θα υπάρχει δεύτερος γύρος για την εκλογή δημάρχου ή περιφερειάρχη, χωρίς όμως να αλλάζει η κατανομή εδρών δημοτικών συμβούλων ή περιφερειακών συμβούλων.
Σήμερα στον πρώτο γύρο κατανέμονται οι μισές έδρες αναλογικά μεταξύ όλων των συνδυασμών που συγκεντρώνουν τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων. Στον δεύτερο γύρο, μόνο αν κανένας συνδυασμός από τους δύο πρώτους δεν συγκεντρώσει το 50%+1 των ψήφων κατανέμονται οι υπόλοιπες έδρες με τρόπο ώστε να δίδονται στον επιτυχόντα
τουλάχιστον τα 3/5 των εδρών του συμβουλίου και μάλιστα ανεξάρτητα από το ποσοστό που συγκέντρωσε στον πρώτο γύρο.
• Οι αντιπεριφερειάρχες θα εκλέγονται με σταυροδοσία, όπως οι υπόλοιποι αιρετοί. Και αυτό ώστε να μπορούν οι περιφερειάρχες, στο πλαίσιο συνεργασιών και συναινέσεων, να ορίζουν για τη θέση εκλεγμένους με άλλα ψηφοδέλτια. Επομένως, καταργούνται οι λεγόμενοι χωρικοί αντιπεριφερειάρχες, οι οποίοι καταγράφονταν στα ψηφοδέλτια χωρίς να χρειάζονται ψήφο, όπως και ο υποψήφιος περιφερειάρχης, ο οποίος όμως με την ιδιότητα του επικεφαλής είχε την ευθύνη του συνδυασμού. Σε γενικές γραμμές δίνεται η δυνατότητα να ορίζονται αντιπεριφερειάρχες και αντιδήμαρχοι με πρόταση του περιφερειάρχη και του δημάρχου, αντίστοιχα, από όλες τις δυνάμεις που θα συγκροτούν τη νέα πλειοψηφία.
• Ενισχύεται ο ρόλος της οικονομικής επιτροπής. Οι αποφάσεις της πάντως θα περνούν ύστερα από εισήγησή της από το δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο.
• Στο πλαίσιο των αλλαγών που θα επιφέρει η απλή αναλογική, με συναινέσεις για τις αποφάσεις, προβλέπεται η λεγάμενη «λευκή δημιουργική ψήφος» ως δικλίδα ασφαλείας για εξασφάλιση ισχυρής διακυβέρνησης. Με απλά λόγια, θα αφαιρούνται τα λευκά. Για παράδειγμα, επί συνόλου 51 ψήφων, η πλειοψηφία καλύπτεται με 26. Εφόσον υπάρχουν επί παραδείγματι τέσσερα λευκά, αφαιρούνται και έτσι για την πλειοψηφία -καθώς το σύνολο θα είναι 47-χρειάζονται 24 ψήφοι, θα υπάρχουν και άλλες ρυθμίσεις ώστε να υποβαθμιστεί ο κίνδυνος να χάνει ο δήμαρχος ή ο περιφερειάρχης την πλειοψηφία λόγω ανεξαρτητοποίησης και αλλαγής στρατοπέδου των συμβούλων. Καθώς ο προβληματισμός για διαλυτικά φαινόμενα παρατηρείται κυρίως κατά την έγκριση ενός προϋπολογισμού ή ενός τεχνικού προγράμματος, προωθείται η λογική οι αποφάσεις να λαμβάνονται από τις θετικές ψήφους, χωρίς να αποτελεί φρένο η λευκή ψήφος, ώστε να διευκολύνεται η επίλυση επίμαχων ζητημάτων.
• Ενιαίο (όχι παραταξιακό) θά είναι το ψηφοδέλτιο για την εκλογή εκπροσώπων μικρών κοινοτήτων κάτω των 500 κατοίκων.
• Ενας συνδυασμός υποψηφίων για το κεντρικό δημοτικό συμβούλιο δεν απαιτείται να καταρτίζει ψηφοδέλτιο και για τις κοινότητες.
• Θα μπορεί ένας συνδυασμός να κατέλθει και αυτοτελώς σε μία μόνο κοινότητα.
Πηγή εφημερίδα “Documento”
